Konopnicka Maria. Mendel Gdanski

Nowela Marii Konopnickiej opublikowana po raz pierwszy w 1890 roku na łamach czasopisma "Przegląd Literacki", a trzy lata póżniej w zbiorku nowel Na drodze.
Utwór był odpowiedzią pisarki na falę antysemityzmu, jak przetaczała się wówczas przez ziemie polskie. Jego powstanie częściowo zainspirowała Eliza Orzeszkowa, która w 1890 wystosowała do Marii Konopnickiej list, w którym prosiła: czy prozą, czy wierszem, napisz jedną lub dziesięć kartek, słowo Twoje wiele zaważy, u wielu wiarę znajdzie, wiele uczuć wzbudzi, złych uśpi…